Josef Van Wissem and Jim Jarmusch – Concerning the Entrance into Eternity

بردیا برجسته نژاد: لوت یک ساز زهی قدیمی اروپایی ست. ریشه اش از همان عود می آید و به شکلی می توان آن را جد بزرگ گیتار نامید. لوت یکی از سازهای اصلی ژانر باروک است که در چند قرن پیش در اروپا رواج بسیاری داشت. این روزها تنها استفاده ای که از این ساز می شود همان اجرای آثار قدیمی ست و کمتر می توان رد آن را در موسیقی روز دنیا یافت. جوزف ون ویزم یک مینی مالیست مشهور آلمانی و نوازندهء لوت است. در دو دههء اخیر ون ویزم آثار حیرت انگیزی از خود به جا گذاشته. نوازندگی او نوع منحصر بفردی از بداهه نوازی ست که رویکردی انتزاعی و مینیمال به موسیقی کلاسیک و باروک قرن هفدهم دارد. او تبحر ویژه و خاصی در پالیندروم (واروخوانی) دارد که وقتی بداهه نوازی را به آن اضافه می کند اثر خلق شده و ذهنی که پشت آن قرار گرفته باور نکردی بنظر می رسد. اجازه بدهید کمی بیشتر از پالیندروم صحبت کنم.

پالیندروم به کلمه، جمله، عدد، موسیقی یا هر چیزی گفته می شود و وقتی از هر دو طرف آن را بخوانید نتیجه یکسانی حاصل خواهد شد. بعنوان مثال کلماتی نظیر Radar،  Levelو Madam یا جملاتی مانند Dammit, I’m Mad یا A Santa Lived as a Devil at NASA را از هر دو طرف بخوانید به یک نتیجه می رسید. حالا در موسیقی می توانید نمونه هایی را پیدا کنید که اگر آن را از انتها به ابتدا گوش کنید همان نتیجه اصلی را حاصل می شود. نظیر آن را می توان در کارهای موتزارت، اپرای لولو، کارهای رابرت سیمپسون و ریتم کاسکارا در موسیقی کوبایی پیدا کرد. ون ویزم همین کار را با لوت می کند. آهنگها را از انتها به ابتدا می نویسد و از ابتدا به انتها اجرا می کند و نتیجه چیز یکسانی از آب در می آید.

برای ون ویزم موسیقی و ساز لوت آنقدر جدی ست که در هاروارد در مورد آن سخنرانی می کند و از طرف گالری ملی لندن مامور می شود تا یک قطعهء موسیقی برای تابلوی سفیران اثر هانس هالبین بسازد. همچنین در سابقه هنری او می توان همکاری با جیمز بلک شاو (جانور و اعجوبهء جوان انگلیسی که یکی از مشهورترین نوازنده های گیتار 12 سیمی حال حاضر دنیاست) و کایجی هاینو (یک دیوانه و مینی مالیست ژاپنی که علاقهء ویژه اش ایجاد تحول در موسیقی تجربی و بداهه نوازی های عجیب و غریب – مخصوصا پرکاشن – است) اما دلیل اصلی نوشتن این پست انتشار جدیدترین آلبوم او با عنوان Concerning the Entrance into Eternity و همکاری اش با کارگردان مشهور و صاحب نام آمریکایی، جیم جارموش است.

جارموش را می توان مشهورترین کارگردان سینمای مستقل دانست. ساخت فیلم هایی نظیر قطار اسرارآمیز، قهوه و سیگار، مرد مرده و روح سگ: سلوک سامورایی را بگذراید در کنار فیلمنامه نویسی، بازیگری، تهیه کنندگی، تدوین و البته چیزی که برای ما اهمیت دارد: موسیقی. چندان نمی توان حرکت های خاص و ویژه ای را در سابقهء موسیقیایی او پیدا کرد. نوازندگی کیبورد برای مدت زمانی کوتاه برای گروه The Del-Byzanteens در دهه 80 و ساخت ورژن جدیدی از آهنگ Blue Orchid از White Stripes شاخص ترین آنهاست. و حالا جارموش برای دومین بار و برای خلق یک آلبوم در کنار جوزف ون ویزم قرار گرفته است (در سال 2011 جارموش برای یکی از آهنگهای آلبوم سولوی ون ویزم – The Joy That Never Ends  – گیتار زده است)

شما اینبار هم با یک موسیقی کاملا ساده و مینیمال طرف هستید. نوای دل انگیز لوت را چنان با تاکید بر نوت ها می شنوید که انگار ون ویزم بعد از هر آهنگ مجبور می شود لاشهء لوت را کنار گذاشته و لوت جدیدی را برای آهنگ بعد در اختیار بگیرد. حضور جارموش، با آنکه در پروسه ساخت پررنگ بوده، در اجرای آهنگها کمتر شنیده می شود. باید کمی دقت کرد! در آهنگ آغازین، Apokatastasis ، جارموش نقش بازتاب ون ویزم را ایفا می کند. در آهنگ Concerning the Entrance into Eternity جارموش را می شنوید که هرجا ون ویزم به زیر می رود، خودش را رو می اندازد. در آهنگ میانی، Continuation of the Last Judgement، در میان چرخش تکرار گونهء ون ویزم، جارموش با گیتار الکتریک وارد می شود و فضای اثر را به کل تغییر می دهد. حتما حدس زده اید که همینطور که پیش می روید اثر جارموش در آهنگها پررنگ تر و شفاف تر می شود به طوری که در انتهای آخرین آهنگ صدای جارموش را می شنوید که شعری از St. John of the Cross (قدیس اسپانیایی) را دکلمه می کند.

در این آلبوم ون ویزم و جارموش کاملا روح یکپارچه ای هستند که چشمانش را بسته و انگشتانش را روی ساز حرکت می دهد. شما با اثری به معنای واقعی مینیمال طرف هستید که به سادگی اجرا می شود و با پیچیدگی به دورتان می چرخد. شما در تله افتاده اید! تله ای که شوخی بنظر می رسد، اما وقتی دور شما پیچید و گرفتارتان کرد، می فهمید که ساعتهاست اسیرش شده اید و از اسارتتان لذت برده اید. اگر موسیقی خلوت و ساده و تکرار های مکرر موسیقی مینیمال و Drone را می پسندید، این آلبوم را از دست ندهید.